Dokładne określenie objętości wykopów i nasypów jest konieczne do opracowania właściwej organizacji robót, ustalenia potrzebnego sprzętu i środków transportowych oraz do obliczenia kosztu i opracowania harmonogramu robót.
Obliczeń dokonuje się na podstawie projektów techniczno-roboczych, w których projektowane wysokości terenu są oznaczane za pomocą rzędnych, warstwie i innych stosowanych znaków. Objętości wykopów i nasypów oblicza się oddzielnie po wyznaczeniu na plamie położenia: linii zasięgu wykopów i nasypów, które określają wielkość powierzchni objętej robotami ziemnymi oraz linii rozgraniczającej powierzchnie wykopów i nasypów. Linia ta, zwana linią zerową, powstaje z przecięcia się powierzchni projektowanego wykopu i nasypu z powierzchnią istniejącą.
Obliczenia objętości mas ziemnych mogą być przybliżone lub dokładne. Zależy to od wymaganej dokładności, zgodności pomiarów przedstawionych ma planie ze stanem istniejącym, przyjętej metody obliczania itp.
Obliczanie objętości projektowanych wykopów i nasypów można prowadzać różnymi metodami. Do najczęściej stosowanych należą metody: przekrojów, siatki kwadratów oraz metoda warstwicowa.